SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 613 >>

DEVAM: 70.  Cemaat Üç Kişi Olduğu Zaman Nasıl Saf Tutarlar?

 

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُضَيْلٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ عَنْتَرَةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْأَسْوَدِ عَنْ أَبِيهِ قَالَ اسْتَأْذَنَ عَلْقَمَةُ وَالْأَسْوَدُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ وَقَدْ كُنَّا أَطَلْنَا الْقُعُودَ عَلَى بَابِهِ فَخَرَجَتْ الْجَارِيَةُ فَاسْتَأْذَنَتْ لَهُمَا فَأَذِنَ لَهُمَا ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى بَيْنِي وَبَيْنَهُ ثُمَّ قَالَ هَكَذَا رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَعَلَ

 

Abdurrahman b. el-Esved'in, babası Esved'den rivayet ettiğine göre (Esved şöyle) demiştir: Alkame ve ben (Esved) Abdullah (b. Mes'ud)'un huzuruna girmek için izin istedik. Kapısında uzun müddet oturduk. (Nihayet) cariyesi çıktı(ve dönüp Abdullah'dan) bizim (içeriye girmemiz) için izin istedi. O da girmemize müsaade etti (girdik). Sonra (Abdullah) kalktı ikimizin arasına durup namaz kıldı (ve şöyle) dedi: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)’i işte böyle yaparken gördüm."

 

 

Diğer tahric: Müslim, mesacid; imare; Tirmizî, fiten; Nesaî, imame; bey'at; Darimî, salat; Ahmed b. Hanbel, 1,384, 409, 424, 428, 433, 456, 462; 11,95,

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis-i şerifte el-Esved kendisinden Esved diye bahsetmekte, "biz izin istedik" diyecek yerde "Alkame ile Es­ved izin istediler" demektedir. Biz tercümemizde kavis içinde bu noktaya işaret ettik. Ancak Abdullah (r.a.) ile namaz kılışlarını anlatırken ise kendi­siyle arkadaşından "biz" kelimesiyle bahsetmektedir.

 

Hadis-i şerifin zahirine göre imamla beraber iki kişi daha olduğu za­man, imamı aralarında almak şartıyle hepsi aynı safta ve hizada bulunarak namazlarını cemaatle kılarlar. Nehaî, Ebu Yusuf, ve bazı Kufeli alimler bu görüşü benimsemişlerdir. Delilleri de, bu hadisle beraber "İmamı ortanıza durdunuzu ve saftaki boşlukları doldurunuz" mealindeki 681 no'lu hadisi şeriftir. Ulemanın büyük ekseriyetine göre cemaat iki kişi olduğu zaman imam öne durur, iki kişilik cemaat de imamın arkasına durur. Delilleri ise daha önce geçen (612) no'lu Enes b. Malik hadisiyle Müslim'in Cabir'den rivayet ettiği, "Resul-i Ekrem namaz kılmak için kalktı, ben de gelip sol tarafına durdum. Bunun üzerine elimden tutarak beni çevirdi ve sağ tarafına dur­durdu. Sonra Cubar b. Sahr geldi o da Resul-i Ekrem'in (s.a.v.) soluna dur­du. Bunun üzerine ikimizin de elinden tutarak arkasına durdurdu"[bk. Müslim, müsafirîn] mealindeki hadis ve Tirmizî'nin Semure b. Cundub'den rivayet ettiği "Resul-i Ekrem (s.a.v.) üç kişi olduğumuz zaman namazda birimizin öne geç­mesini emretti”[bk. Tirmizî, salat] mealindeki hadis-i şeriftir. Bu görüşte olan fıkıh alimle­ri mevzumuzu teşkil eden Ebu Davud hadisi üzerinde şu görüşleri ileri sürerler: Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in iki kişiyle beraber aynı safta ve aynı hizada, namaz kılması namaz kıldıkları yerin çok dar oluşundan ileri gelmiş olabileceği gi­bi, bu şekilde namaz kılmanın caiz olduğunu göstermek maksadıyla da ola­bilir. Nitekim Beyhakî'nin Abdulvehhab b. Ata'dan rivayet ettiğine göre İbn Sirin, Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in namazı bu şekilde saf teşkil ederek kıldırması­nı mescidin darlığına bağlamıştır. Şevkanî ise, Neylu*l-Evtar isimli eserin­de şunları söyler: "Ebu Ömer bu İbn Mes'ud hadisinin mevkuf olduğunu söylerken bir çok ilim adamı da bu hadis-i şerifin mensuh olduğunu söyle­mektedirler. Çünkü Resul-i Ekrem (s.a.v.) Medine'ye geldiği zaman bu uy­gulamayı terk etmiştir. Nitekim Hanefi alimlerinden İbn Hümam da bu hadis-i şerifin mensuh olduğunu söylemektedir, ileride gelecek olan 681 no'lu Ebu Hüreyre hadisi üzerinde de şu görüşleri ileri sürüyorlar: İmamın safın orta­sında bulunmasından maksat, saffın ortasında bulunan kişinin önünde dur­ması demektir. Ayrıca Arapçada "falan ortada bir kişidir" demek "kav­minin en hayırlısı" demektir. Buna göre "imamı ortanıza durdurunuz" sö­zünün anlamı, "en hayırlınızı imam tayin ediniz" demektir."